Morfologia: analizi

U taljansko se nucajo prepozicjone pred imenam, u Nediško se nucajo dezinencje ložene na koncu tema od imen an od ağetivu. Se nucajo sedan kažu:

Nominativ

Je imè od katerega se guarì
muoj očá je bruman = mio padre è buono

Ğenitiv

Arsvetlì od kogá se guarì. U taljansko se nuca “di, del, della, etc.”
Pás muojga očí = il cane di mio padre.

Dativ

Prav kamù:
San dau no busco muojmu očí = ho dato un bacio a mio padre

Akužativ

Od kogá se prav
Amo mio padre = juben muojga očí

Lokativ

Kie?
Se nucajo an prepozicjone
San dopar malne = sono al mulino.

Štrumental

S kogun, sčin?
Te dàn s palco = ti dò col bastone.

Nardì analizi an pregled kaze

Muoj očá piše.
Letera muojga očí je dùga.
Muoji očá piše muoji mami.
Muoj očá pìše no lètero .
San du puoje.
Sìečen s kìero.

(Se nuca s, pred besiedo ki začne s:
š, k, f, h, č, c, p, s, t).

Deklinacjone

Možka deklinacjon

(parva dezinencja je od imen; druga je od ağetivu)

N. (nič)
G. -a -ega
D. -u -emu
A. (nič) ol -a - (nič) ol - ega
L. - u -in
S. - an -in

N. malin liep
G. malna liepega
D. malnu liepemu
A. malin liep (žive rečì) pisá mlàdega
L. par malnu liepin
S. z malnan liepin

Singolar akužativ drugač ku nominativ

1 - usi ženski soštantivi an adjektivi spremenjo na singolar -a od nominativa u -o od akužativa: N. liepa hiša; A. lepò hišo

2 - možki soštantivi živih reči nimar na singolar: N. mlad pás; A. mladega pisá

Ezercishi

Podlož an napiš usé tele imena tapod besiedo “jest viden= io vedo”
Badí na žive an nežive možke reči an na ženske besiede
Navadse priet žensko delinacjon.
Ežempil:
Jest viden mizo
jest viden dugo mizo

miza, duga miza,
konj, mlad konj,
budgar, tel budgar,
majhan šuolar,
vesoká hiša,
šaroká ciesta,
kaman, liep kaman,
zejac, velik zejac,
daž, močan daž.

Prepiš an lož dezinencje glih

Ime (muoj brát) je Bepo
Jest pišen (muoj brát)
Al poznaš (muoj brát)
On živì gu (Tarčèt)
Puojden z (muoj brát).
Farba (muoj klabùk) je liepa.
(Muoj klabùk) manka flók.
Al videš (muoj klabùk) (var!) .
Kapót je tàpar (muoj klabùk).
Jest grèn spancìerat z (muoj klabùk).
žená (naš hlàpac) je bùna
Tel gospuod daje dielo (naš hlàpac)
Al videš kajšan krat (naš hlàpac)
Tapar (naš hlàpac) živi njegá stara màt.
Z (naš hlàpac) se dìela lepuo.

Deklinacjon možka plural

(parva dezinencja je od imen; druga je od ağetivu)

N. -i -i
G. -u -ih
D. -an -in
A. -e -e
L. ah -ih
S. -mi -im

N. malni lepi
G. malnu lepih
D. malnan lepin
A. malne lepè
L. malnah lepih
S. malmi lepmi

preobarìn usé na plural an napiš

Tela je hìša muojga bratra
(ežempil: tele so híša naših (o muojh) bratru)
Muoj brat piše tistemu gaspuodu
Jest poznan tistega možà
On je sada tapar tisti žen(í) (locat. = -ih, -ah)
Al se ušafaš lepuo s tistin človìekan?

prevarzi an napiš

I miei cappelli sono quasi nuovi
Il coloro dei miei cappelli è bello
Ai miei cappelli non manca nessun nastro (flok: var )
Vedete i miei cappelli?
I miei cappelli sono vicino ai miei cappotti (kapót: var )
Io son contento (vesèu) di (za+acc.) questi cappelli
Mi piace il colore dei capelli di mia moglie
la declinazione di lasje a pag. 49
Ai capelli chiari bisona aggiungere un fiocco scuro
Coi capelli lunghi la donna si pavoneggia (se braurat)
A questi mendicanti mio padre dà sempre un euro
Vedete quelle nere nubi (oblak)?
Io sono a casa con gli amici
Amate gli amici?
Oggi i treni sono pieni di viaggiatori (popotnik)
Quest'anno (lietos) le maglie (guča) sono di moda (po navad)
Lo zio compera (perfettivo=kupit; imperfettivo=kupuvàt) ai nipoti nuovi cappelli.

Ženska singolar deklinacjon

(parva dezinencja je od imen; druga je od ağetivu)

N. -a -a
G. -e -e
D. -i -i
A. -o -o
L. -i -i
S. -o -o

N. žená gardá
G. žené gardè
D. žen o žení gardì
A. ženó gardò
L. žen gardì
S. ženó gardò

Ezercishi

lož tu prav kaž besiedo miez ()an napiš

Jest pišen donás (tetá)
Dielo (muoja sestrá) je veliko
Težave so zmotile (tista žená)
Al poznaš (tela žená)
On diela že dugo tapar (brat)
Muoj očá je zló upìeran z (naša nova hiša)
Muojga bratra nie (duom).
San sieku darvá s (skiera)
Te parnesén (guča).
Donas so zaparli (šuola)
Auto (muoja mama) je zlo liepa


(Prevarži an preber)

Questa donna è buona
Anche la sorella di questa donna è buona
Mia zia regala a questa donna un fazzoletto nuovo
Io vedo spesso questa buona donna
Presso questa buona donna c'è una ragazza
Mia sorella parla con questa buona donna.
Il fratello dà (dát=perfettivo; dajat=imperfettivo) alla sorella una pera
Il cappello di mia zia è bello ma caro (drag)
Questo ragazzo gioca volentieri col gatto
Conosci la sorella di quella donna?
Mio padre regala un bel libro a quella ragazza perchè (zakí) è buona (bruman)

Ženska plural deklinacjon

(parva dezinencja je od imen; druga je od ağetivu)

N. -e -e
G. (nič) -ih
D. -an -in
A. -e -e
L. -ah -ih
S. -am -im

N. žené gardé
G. ženan gardìh
D. žanan gardin
A. žené gardé
L. ženah gardih
S. ženam gardim

Ezercishi

Dekliní an napiš na šingolar an na plural usé kaže telih ženskih imen,

fàlinga = sbaglio
uodá = acqua
lizàuka = adulatrice
perùota = ala
žvìna = animale
šìba = bacchetta


Prebér
Naša vàs ima duge an šaroké cìesta an tapar kraj teh cìestah stojo lepè an vesoké hìša.
Korca teh hiš so pokrite z ardečim(i) korcam(i) an na korcah so lepè nàpe.
U teh hišah zdol so navadno kletì, na varhu pa kambre.
U butigah kupujemo jedila: pašto, sadje, pjàče, usegá.


(Odguor an napiš:)


Kake ciesta ima naša vas?
Duo stoji tapar kraju ciestah?
Kuo so pokrite korca teh hiš?
Kaj (=kaj je) tan na korcah?
Kie so navadno kletì an kambre?
Ki kupujemo u butigah?

Ženske imena na konšonantah - singolar an plural

N. nič -i
G. -i nič
D. -i -in
A. nič -i
L. -i -ih
S. -jo -im

N. žalost žalosti
G. žalosti žalost
D. žalosti žalostin
A. žalost žalosti
L. žalost zalostih
S. žalostjo žalostmi

Ezercishi

Dekliní an napiš na singolar an na plural tele ženske imena

Kùost = osso
klìet = cantina (ačént se spremeni)
miš = topo
klòp = panca


Prevárži u Nediško an preber

Le canzoni (piesan(m)) nediške sono sempre belle
Con la menzogna (nepravìčnost, (-jo)) non arrivi lontano
Quest'uomo è senza coscienza (zaviednost o kušencja )
Compero un chilo di carne con l'osso (kuost) (senza iato )
Durante (cajtu+genit.) la malattia (bolìezan) non mangio nulla
Nella giovinezza (mladuost) commettiamo (dielat) spesso (pogostu) stupidaggini (naumnost)
In queste cose (stvar) non sei competente (m. e f.) (parložan)
Mio fratello siede sulla (na + c. ogg.) panca (klop). anch'io mi siedo su questa panca
Questo è senza (brez + genit.) utilità (nùcnost) per me
Egli pensa con amore (jubezan) alla (na+acc.) madre (mater)
D'inverno le notti (nùoč) (senza iato) sono lunghe
Con l'aiuto (pomuoč) di Dio (agg. derivato) l'uomo fa (nardit) molto

Deklinacjon neutra šingolar

(nimar parva dezinencja je od imen; druga je od ağetivu)

N. -o, -e -o, -e
G. -a -ega
D. -u -emu
A. -o -o
L. -e -in
S. -an -in

N. miesto lepò
G.-miesta lepega
D. miestu liepemu
A. miesto lepò
L. mieste liepin
S. miestan liepi

Deklinacjon neutra plural

(parva dezinencja je od imen; druga je od ağetivu)

N. -a -e
G. nič -ih
D. -an -in
A. -a -e
L. -ah -ih
S. -am -im

N. miesta lepe
G. miest lepih
D. miestan lepin
A. miesta lepe
L. miestah lepih
S. miestam lepim

Ezercishi

Prevarži an napiš


Quest'uomo non ha lavoro (dielo). (genit. di negaz.)
Noi beviamo il caffé col latte (mlieko).
Marco aspetta presso la finestra (okno; -e).
Con questa lettera (pismo) ti mando (pošjan? - pošijan?) anche 100 euri.
Nella lettera (pismo) Marco mi scrive che suo nonno é gravemente ammalato.
Questa palla assomiglia a un uovo (icé, (-u)).
L'insalata (solata) con l'uovo é molto buona.
Con le frutta (sadje) calmiamo la sete.
Il fabbro prende un pezzo di ferro (zeliezo) e lo mette sull'incudine (nakùna).
Dove mette (klast?, luožt?) il fabbro il pezzo di ferro?

preber an prevarži

Tel klabuk je star, pa še liep, tist tan je še nou, pa gard.
Naša miza je duga an saroká; vaša je pa kratka an nizka.
Muoj parjateu je bardak an iskren.
Telo icé je debelo.
Vesokó an šarokó okno je lepuo

Preber an zastop

Naša hiša je nova an velika. Taspriet ima an liep vart z no zeliezno grajo (ringhiera) .
Tazada je an velik duor (cortile); tan norčinama pogostu s hčerò naših bližnjih (vicini).
Tud naša bližnja ima no lepo hišo, pa nje duor je majš (minore) an nie ušeč muoji sestrí.
Naša hiša ima kòt an štier velike kambre. Zakot ima puno prestora. Tu sretu je na šaroká miza an okuole mize so štier kandreje. Na desno je na vesoká vintula puna posode za kuhat.
Na desni zakota je kandrejon. Gonavarh so pa kambre.


Odguor an napiš

Kajšna je naša hiša?
Ki ima naša hiša taspriet?
Ki ima naša hiša tazad?
Ki dielan vičkrat tan?
Al ima tud naša bliznja lepo hišo?
Kajšan je nje duor?
Ki ima naša hiša?
Kaj je tu sred hiše?
Kaj je na desni?
Kaj je na čemparni?
Ka j tan na vintul
Kje so kambre?

Navadse na pamet

Buon mattino = Dobro jutro
Buon pomeriggio = Dobar popudan
Buona serata = Dobro vičer(je)
Buona notte = Lahko nuoč
Buona giornata (quando ci si congeda) = Dobar dàn
Grazie = Hvala
Prego (Non c'è di che) = Bohlon
Prego/Per favore = Prosen, Za dobruoto
Ci vediamo = Se videmo,se videma (duale)
Ci vediamo stasera = Se bomo(a) vidli(a) drieve
Ci vediamo domani = Se bomo(a) vidli(a) jutre
Salute (quando si brinda) = Na zdrauje
Salute (quando si starnutisce) = Buog žegin
Stammi bene (riguardati) = Dobró se méj. Gledse
Come stai? = Kuo stojiš? Kuo se máš?
Bene, grazie. Cosí così. = Dobró, hvala. Ja an ne.
Non male, grazie = Na gre slavo, hvala.
Scusi tanto! = Na zamierte!
Prego si accomodi! = Prosen, zakuazajtese!
Faccia come se fosse a casa sua! = Nardite, ku deb vi biu tadomà
Si serva pure! = Zakuazajtase, žihar.
Prenda qualcosa da bere! = Al bote kiek piu?